سرّ تسلیم در پایان نماز

نمازگزار پس از رجوع از وحدت به کثرت، و از حق به خلق، و از محو به صحو، و از فنا به بقاء بعد از فنا، همراهان خود را مى‏بیند، و در جمع آنها حضور یافته بر آنها سلام مى‏کند؛ و نیز به عنوان سلامِ تودیع، بر انبیا و فرشتگان و معصومین (ع) سلام مى‏فرستد.
سپس وارد نشأه ملک مى‏گردد، و چون تازه در جمع آنان داخل مى‏شود، به آنها سلام مى‏کند؛ زیرا در متن نماز سرگرم مناجات با خالق بود: المُصلّی یناجی ربه. و با تسلیم پایان نماز، سفر چهارم از اسفار چهارگانه خاتمه مى‏یابد.

اسرار اذان و اقامه

اذان، پیش اهل معرفت، اعلام قواى مُلک و ملکوت در انسان کبیر و صغیر است براى مهیا شدن از براى حضور درگاه حقّ تعالى. و اقامه، حاضر نمودن آنها و بپاداشتن آنان است در محضر قدس کبریا- جل و علا. پس، با تکبیرات اولیه، اعلان عجز موجودات را از قیام به ثناى حقّ دهد و اعلام قصور آنها را از لیاقت حضور نماید و آنها را مستعد کند که به تذلّل و خضوع و خشیت و خوف و خشوع خود تنبه پیدا کنند، شاید مورد توجه شوند.

توبه‎ سر دسته‎ راهزنان

یکی از علماء از کربلا و نجف برمی گشت ولی در راه برگشت در اطراف کرمانشاه و همدان گرفتار دزدان شده و هر چه او و رفقایش داشتند، همه را سارقین غارت نمودند.

آن عالم می گوید : « من کتابی داشتم که سالها با زحمت و مشقّت زیادی آن را نوشته بودم و چون خیلی مورد علاقه ام بود در سفر و حضر با من همراه بود، اتفاقاً کتاب یاد شده نیز به سرقت رفت، به ناچار به یکی از سارقین گفتم من کتابی در میان اموالم داشتم که شما آن را به غارت برده اید و اگر ممکن است آن را به من برگردانید زیرا بدرد شما نمی خورد».

آن شخص گفت: « ما بدون اجازه رئیس نمی توانیم کتاب شما را پس بدهیم و اصلاً حق نداریم دست به اموال بزنیم ».

گفتم: « رئیس شما کجا است ».

فلسفه «سلام» در نماز چیست؟

آخرین مرحله نماز، سلام و درود فرستادن بر پیامبر اکرم(ص)، بندگان صالح و همه نمازگزاران است.

 

«تکبیرة الاحرام» اجازه ورود به نماز و «سلام» اجازه خروج از آن است.

 در باره حکمت و فلسفه «سلام؟» می ‏توان به موارد زیر اشاره کرد: ......

دلایل تبدیل قبله از بیت‏ المقدس به کعبه

سال‏ها قبله مسلمانان، بیت‏ المقدس بود. کعبه در آن زمان به صورت بتخانه در آمده بود و مصلحت نبود که اسلام آن را قبله عبادت قرار دهد؛ ولى پس از هجرت، شرایطى پیش آمد که قبله مسلمانان از بیت‏المقدس، به مسجدالحرام تغییر یافت. یکى از علل آن زخم‏زبان‏هایى بود که یهودیان به مسلمین می ‏زدند و می ‏گفتند: شما خودتان قبله ندارید و به سوى قبله ما نماز می ‏خوانید! رسول خدا(ص) از این موضوع ناراحت بود و انتظار گشایشى را از سوى خدا می ‏کشید، تا آن گاه که آیات قرآن نازل شد و دستور آمد که هر کجا هستید، رو به مسجدالحرام بایستید و نماز بخوانید. آیات تغییر قبله، در طول تاریخ به مسلمانان این درس را می ‏دهد که مستقل و آزاد باشند و زیر بار منت دیگران - حتى در مسائل عبادى - نروند و شرافتمندانه زندگى کنند.

با وجود پاکی دل چرا باید نماز بخوانیم؟

با وجود پاکی دل چرا باید نماز بخوانیم؟

پاسخ اول: می دانیم یکی از صفات خداوند متعال، حکیم است؛ یعنی هیچ کاری را بدون حکمت انجام نمی دهد. اینکه خداوند نماز را واجب کرده است ـ با اینکه می توانست به صرف راز و نیاز اکتفا کند ـ حتماً دلیلی و حکمتی داشته که او با علم و تدبیر بی نهایتش از آن اطلاع دارد؛ چون اگر این گونه نباشد باید ـ نعوذ باللّه ـ بگوییم خداوند در واجب کردن نماز، کار عبث و بیهوده ای انجام داده است. پس، از حکیم بودن خداوند می فهمیم که در وجوب و اقامه نماز فایده ها و آثار بسیار زیادی وجود دارد که چیزی جای آن را نمی گیرد.

پاسخ دوم:......

سرّ اباحه مکان نمازگزار و اقسام فتح‏

مادامى که ... قلب در تصرف شیطان یا نفس است، معبدِ حق ... مغصوب است؛ و به هر اندازه که از تصرف شیطان خارج شد، مورد تصرف جنود رحمانى شود، تا آنکه فتوحات ثلثه واقع شود. و سپس به اقسام سه‏گانه فتح (فتح قریب، فتح مبین، فتح مطلق) به استناد آیات سوره‏هاى فتح و صف و نصر و برداشت عرفانى خاص به خود پرداخته شده.

اسرار قرائت

و از براى آن، چون سایر اجزاى نماز، مراتب و مقاماتى است حسب مقامات اهل عبادت و سلوک. و ما به طریق اجمال اشاره‏اى به آن مى‏کنیم:

ازاله نجاست از بدن و لباس

نجاستْ دورى از محضر انس و مهجورى از مقام قدس است، و منافى با نماز است که معراج وصول مؤمنین و مقرب ارواح متقین است.
و آن پیش عامه، قذارات معهوده است؛ و پیش خاصه، قذارات معنویّه است؛ و پیش اهل معرفت و اصحاب قلوب، همه عالم است به جنبه سوائیت که مظهر شیطان رجس نجس است؛ و در آداب خلوت وارد است: بِسْمِ اللَّه وَ بِاللَّه، اعُوذُ بِاللَّه مِنَ الرّجْسِ النَّجِسِ الْخَبیثِ الْمُخْبِثِ الشَّیْطانِ الرَّجیم‏(128)؛ و قال، تعالى شأنه: وَ الرُّجْزَ فَاهْجُر.(129)

اسرار وقت

 و آن در مسلک اهل عرفان و مشرب اصحاب ایقان، از اول استواى شمسِ حقیقت است در غایت ظهور آن به احدیّت جمع اسما که آن، وقت صلاة ظهر است؛ که صلاة رب است؛ و صلاة رسول اللَّه صلى اللَّه علیه و آله در معراج است که مظهر استواى نور احدى و جمع احمدى است که خودْ عرش استواى رحمان است: الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى‏ ؛ و از اینجا سرّ وقوع آن در معراج معلوم شود، با آنکه معراج در شب واقع شده، تا اول طلوع شمس مالکیت از افق یوم القیامة که یوم اتیان یقین است: وَ اعْبُدْ رَبَّکَ حَتّى‏ یَاْتِیَکَ الْیَقین